Σκολίωση.

Όλες οι περιπτώσεις αφορούν σκολίωση με μυϊκή ασυμμετρία . Μια σκολιωτική συστροφή της σπονδυλικής στήλης, λόγω ασυνήθιστων δυνάμεων και διασκορπισμό -ανισορροπίας μεταξύ των μυϊκών ομάδων στην ράχη και αλλού (όπως για παράδειγμα τα κάτω άκρα), τα οποία υποτίθεται ότι είναι ίσα. Για κάποιους διαφορετικούς κάθε φορά λόγους , ορισμένοι μύες της μιας πλευράς του σώματος δυναμώνει ασύμμετρα και μονόπλευρα, η αντίθετη πλευρά και η μυϊκή ομάδα σαν αποτέλεσμα έλκει τον σκελετό σκληρότερα. Οι ασθενέστερη πλευρά δεν μπορεί να διατηρήσει την ισορροπία της, ούτως ώστε ένας φαύλος κύκλος, να δημιουργεί μια σκολίωση που, σταδιακά επιδεινώνεται υπό την πίεση ασύμμετρων φορτίων. Πώς η σπονδυλική στήλη αρχικά άρχισε να στρέφεται (είτε οφείλεται σε μυϊκή εκφυλιστική ασθένεια ή σε άλλες άγνωστες αιτίες) είναι λιγότερο σημαντικό από την αναγνώριση της ανισορροπίας. Προσδιορίζοντας τις ανισορροπίες μπορούμε να θεραπεύσουμε το πρόβλημα. Ένα αποτελεσματικό σχήμα των ασκήσεων για σκολίωση πρέπει να ακολουθεί προσεκτική διάγνωση των μυϊκών ομάδων στο σώμα του ασθενούς που είναι πολύ αδύναμες, και οι οποίες είναι υπερανεπτυγμένες και σφιχτές. Στη συνέχεια,ο θεραπευτής σχεδιάζει ένα πρόγραμμα για την αποκατάσταση της κανονικής ισορροπίας. Η σκολιωτική δυσμορφία κάθε ατόμου είναι μοναδική , έτσι, όπως ένας ράφτης, έτσι και ο θεραπευτής της σκολίωσης δουλεύει ατομικά και εξατομικευμένα. Ορισμένες ασκήσεις που ωφελούν σε μεγάλο βαθμό έναν ασθενή μπορεί να είναι αντιπαραγωγικές για έναν άλλο που έχει διαφορετική παραμόρφωση,και μερικές μπορούν να κάνουν και ζημία. Η μορφή των μυών- δύναμης και των διατατικών ασκήσεων στοχεύουν στην επαναφορά της στροφής και την επιμήκυνση της σπονδυλικής στήλης πίσω στην κανονική της θέση. Ο ασθενής με σκολίωση πρέπει να κάνει τις ασκήσεις για περίπου 1 / 2ώρες την ημέρα πειθαρχημένη συνεργασία του ασθενούς είναι εξαιρετικά σημαντική,μιας και πρόκειται για σκληρή δουλειά. Η μέθοδος συνθετικού μοντέλου Φυσιοθεραπείας δίνει στον ασθενή την γνώση και τα εργαλεία για τον έλεγχο της δικής του στάσης και της υγείας του, δια βίου.

Ασκήσεις - Διατάσεις για σκολίωση

Η οργάνωση και ο σχεδιασμός ενός προγράμματος άσκησης και αποκατάστασης ειδικά προ-σαρμοσμένο για παιδιά με σκολίωση καλό θα είναι να γίνει με τη συνεργασία μιας ομάδας ειδικών, που ο καθένας θα καλύπτει και μια διαφορετική πλευρά του θέματος. Ένας γιατρός (ορθοπεδικός) θα πρέπει να επιβλέπει την κλινική εξέλιξη ή μείωση της δυσμορφίας, σε όλη τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος, να θέτει τα όρια και τους περιορισμούς της άσκησης σε συνεργασία με ένα φυσιοθεραπευτή, ο οποίος θα προσαρμόζει και θα διαφοροποιεί επίσης το πρόγραμμα αποκατάστασης του παιδιού σύμφωνα με τις καθημερινές του αντιδράσεις. Ένας καθηγητής Φυσικής Αγωγής, με βασικές γνώσεις ορθοσωμικής γυμναστικής, είναι αυ-τός που θα συμβάλλει ουσιαστικά στο σχεδιασμό του προγράμματος των ασκήσεων, εφόσον γνωρίζει τόσο τα συμπτώματα της δυσμορφίας σε κάθε περίπτωση όσο και τα χαρακτηριστικά της κάθε άσκησης.
Ο κύριος στόχος του προγράμματος άσκησης είναι η βελτίωση της στάσης του σώματος, έτσι ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν περισσότερο η μηχανική ανισορροπία που δημιουργεί η δυσμορφία της σπονδυλικής στήλης στην κατανομή των φορτίσεων (Stokes, 2000). Με τον τρόπο αυτό θα διακοπεί ο φαύλος κύκλος που δημιουργεί αυτή η ανισορροπία και η δυσμορφία θα σταματήσει πρώτα να εξελίσσεται και στη συνέχεια θα αποκατασταθεί κατά το δυνατόν περισσότερο. Ο φαύλος κύκλος συνίσταται στο γεγονός ότι η δυσμορφία της σπονδυλικής στήλης έχει σαν αποτέλεσμα λάθος στάση σώματος, αυτή η λανθασμένη στάση δημιουργεί ανισότητες στις μυϊκές επιβαρύνσεις, οι οποίες αυξάνονται ακόμη περισσότερο όσο προχωράει η διαδικασία της ωρίμανσης και της κινητικής ανάπτυξης και αυξάνεται η μυϊκή δύναμη. Όσο περισσότερο αυξάνονται οι ανισότητες στις μυϊκές επιβαρύνσεις τόσο περισσότερο αυξάνεται το εύρος της δυσμορφίας.
Τα σημαντικότερα βήματα για τον περιορισμό της μηχανικής ανισορροπίας είναι η ανάπτυξη της δύναμης και της ευκαμψίας. Η ευκαμψία της σπονδυλικής στήλης είναι καθοριστική για τη δυ-σμορφία. Όσο πιο άκαμπτη είναι η σπονδυλική στήλη τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση των συμ-πτωμάτων που συνοδεύουν την σκολίωση και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αυξηθεί το εύρος της δυσμορφίας (Deviren et al., 2002). Το πρόγραμμα θα πρέπει να στοχεύει στην ανάπτυξη της ευκαμψίας των μυών του κοίλου μέρους της δυσμορφίας, οι οποίοι λόγω της μηχανικής ανι-σορροπίας βρίσκονται σε μεγαλύτερη σύσπαση. Η ανάπτυξη της ευκαμψίας των θωρακικών μυών όμως, είναι επίσης σημαντική για τη βελτίωση της αναπνευστικής ικανότητας και τον περιορισμό συνοδών συμπτωμάτων, όπως η δύσπνοια (Ferrari et al., 1997). Η ενδυνάμωση των εκτεινόντων μυών του κυρτού μέρους στη σωστή θέση αποτελεί βασι-κή αρχή για τη διόρθωση της στάσης του σώματος (Negrini et al., 2001). Η μυϊκή ενδυνάμωση θα πρέ-πει να γίνεται βάσει των θεμελιωδών αρχών της βι-οκινητικής και αποσκοπεί πρώτα στη σταθεροποί-ηση της δυσμορφίας και στη συνέχεια στην αποκα-τάσταση της (Negrini et al., 2003). Αυτό σημαίνει ότι αρχικά θα πρέπει να δίνεται έμφαση στη σταθε-ροποίηση της στάσης του σώματος και στη συνέ-χεια στη διόρθωση της.
Κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος θα πρέπει ακόμη να ληφθούν υπ’όψιν και οι άλλες ευεργετικές επιδράσεις που μπορεί να έχει η άσκη-ση στα παιδιά και τους εφήβους με δυσμορφίες στη σπονδυλική στήλη. Ο έλεγχος της στάσης του σώματος και η λειτουργία των συστημάτων ισορροπί-ας συγκαταλέγονται στην αιτιολογία της εφηβικής ιδιοπαθούς σκολίωσης (Machida, 1999). Η άσκηση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη λειτουργία αυτών των συστημάτων μέσα από τη βελτίωση του νευροκινητικού ελέγχου και τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης. Επομένως το πρόγραμμα άσκησης θα πρέπει να περιλαμβάνει και ασκήσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη της ισορροπίας και του συντονισμού.Κατά την πραγματοποίηση των ασκήσεων καλό θα είναι να δίνεται έμφαση και στον έλεγχο της αναπνοής, αφού ο ρόλος της άσκησης στη βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας είναι τεκμηριωμένος (Athanasopoulos et al., 1999).

Άλλες αρχές που θα πρέπει να διέπουν ένα πρόγραμμα άσκησης σε παιδιά με σκολίωση είναι :
• Το πρόγραμμα να εκτελείται σε αίθουσες πλήρως καταρτισμένες από όργανα, στρώματα και δημιουργικά παιχνίδια, καθώς επίσης και σταθερή θερμοκρασία, πολύ καλό φωτισμό, ευρυχωρία, και ειδική διακόσμηση με καθρέφτες γύρω στους τοίχους, ώστε να μπορεί το παιδί βλέποντας τη λάθος στάση του να την διορθώνει συνεχώς και από μόνο του.
• Οι συνεδρίες του προγράμματος είναι προτιμότερο να γίνονται εβδομαδιαία σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους με συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια πιθανής δακοπής του προγράμματος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μπορεί να ακολουθεί ένα καθημερινό δεκάλεπτο πρόγραμμα ασκή-εων μέσα στο νερό, που θα του συστήσει ο φυσιοθεραπευτής.
• Ανάλογα με την παθολογία και συμπτωματολογία του περιστατικού,και ειδικά όταν ο βαθμός της σκολίωσης είναι σχετικά μεγάλος, καλό θα είναι το πρόγραμμα να είναι εξατομικευμένο. Όταν ο βαθμός της σκολίωσης είναι μικρός (κάτω από 10^ο),οι ασκήσεις μπορεί να εκτελούνται ομαδικά, αλλά θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλη ατομική καθοδήγηση.
• Ελάχιστη ηλικία συμμετοχής στο πρόγραμμα είναι από εννέα ετών γιατί είναι η κρίσιμη εκείνη ηλικία που το παιδί ξεκινά να παρουσιάζει δυσμορφίες στη σπονδυλική στήλη, έχει πλήρη συντονισμό στην κίνησή του,συγκέντρωση και κατανόηση των όσων ακούει από τον εκπαιδευτή του.
• Για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα απαιτείται ιατρική γνωμάτευση στην οποία θα αναφέρεται ο βαθμός της σκολίωσης καθώς και κάθε δυνατή λεπτομέρεια για τη δυσμορφία, άλλες παθολογίες, φάρμακα που πιθανόν χορηγού-νται στο παιδί ή αν γίνεται χρήση κηδεμόνα.
• Η παρουσία ενός ενήλικα συνοδού του παιδιού κρίνεται απαραίτητη σε περίπτωση που χρειάζεται η χορήγηση κάποιου φαρμάκου ή σε περίπτωση ύπαρξης άλλης παθολογίας (Vanderstraeten, 1991).


Παραδείγματα και εφαρμογές
Παρακάτω περιγράφεται ένα ενδεικτικό πρό-γραμμα άσκησης για παιδιά και εφήβους με σκο-λίωση. Προτείνονται συγκεκριμένες ασκήσεις για τα τρία κύρια μέρη κάθε ημερήσιου πλάνου γύμνασης. Οι ασκήσεις αυτές είναι δυνατόν να διδαχθούν και μεμονωμένα μέσα σε ένα τυπικό μά-θημα Φυσικής Αγωγής.
Προθέρμανση: Θα πρέπει να διαρκεί περίπου 10' λεπτά. Στο μέρος αυτό εκτελούνται ασκήσεις από όρθια θέση, οι οποίες στοχεύουν στην προθέρμανση των περιφερικών αρθρώσεων, αλλά και των γενικών.



Κυκλικές κινήσεις ώμων.



    



Κυκλικές κινήσεις πηχεοκαρπικών.